Şerafettin KOCA

Karadeniz’in bir köyünde başlamıştı öyküsü ‘Kötü Şair Şero’nun. Evden kaçıp okula gitti. Astsubay oldu sonra. Askerlik ona uygun değildi. 10. yılında ‘adi malul emekli’ oldu. Özgürlüğü ve şiiri seçmişti. Şerafettin Koca şimdi sahneye çıkıyor

Kurduğu hayaller ve düşler köye sığmıyordu. Köydeki geleneksel yaşamdan sıkılmıştı. Yaşantısını sığlaştıran aile otoritesinden nefret ediyordu. Gitmeliydi…

Ama nereye?…

İlkokulu bitirmişti. Tesadüfen eline geçirdiği ne kadar kitap, dergi varsa okuyordu. Artık köyünün dışında başka hayatlar olduğunu anlamıştı. Yalnız o dönemde hep kitapların başını merak ediyordu. Çünkü ele geçirdiği kitapların ilk sayfaları ateş tutuşturmak için kopartılıp yakılmıştı.

Anlatmaya yeni başlamıştı Şerafettin. Yaşamından kopup gelen anların ilk dizelerini indiriyordu sahneden seyircilere:

“Dünya o kadar küçük ki
Her gün evime
Yürüyerek gidip geliyorum”

Arkasında Ulaş Ay bir bağlama, bir kaval, bir darbuka çalıyordu. Şerafettin, kendi oyunun kollarına atmıştı ‘Kötü Şair’i.

“Artık gitme zamanı gelmişti. Ayrıca bir okula gitmek için de ayrılmak gerekiyordu. Karar verildi, yola çıkıldı. Evden kaçıyordum, sonunu bilmediğim bir yolculuğa çıkıyordum ve çıktım. Köyün en cimri adamıyla sekiz kilometre yürüdük. O cimrilikten, ben parasızlıktan.

Gideceğim bir akşamüzeri
son kez penceremden bakacak
son kez kapımı çekeceğim
kapalı perdelerde
kısılacak gözlerin
bakacaksın… bakacaksın…
sonra
palabıyıklı bir adam
yaşlı bir kadın
bir çocuk sarkacak pencereden
beni göremeyeceksin…”

Ordu’nun Ünye ilçesi Gölceğiz Köyü’nde doğmuştu Şerafettin. Kendini bildiğinden beri köyünün insanları mısıra, fındığa, ıhlamur toplamaya, çobanlığa koşarlar. Çocuklar taşları oyup telden araba yaparlar. “Tam da taş devri gibi” diye anlatıyor köyüne ilk tanıklıklarını.

Köyde ilkokulu bitirdikten sonra kasabadaki ortaokula gitmesine izin vermemişti babası.

“Ama benim şehre kaçmalarım başlamıştı. Ağabeyim vardı Ünye’de. O da ortaokula gidiyordu. Babama tarla işçisi gerekliydi. Bu yüzden Ünye’de okula gitmemi istemiyordu. Ağabeyimin evine gidip kitap alıyordum.

Ağabeyim Kurtuluşçu’ydu. Evleri örgütün kitap deposuydu. Jack London’u, Demir Ökçe’yi o zamanlar okudum. Babam bizi senede bir kez şehre götürür, üstümüzü başımızı giydi-rir, köye geri götürürdü. İki anneden 14 kardeştik. Herkese ayakkabı, pantolon, ceket alır, bana yalnızca pantolon ve ayakkabı alırdı.

Okula kaçarım diye ceket almazdı. Çünkü ceket ortaokul demekti.”

Sinema önünde ilk hayat dersi

Sonunda ortaokula gitmek için Ünye’ye kaçar Şerafettin. İlk kez yeni bir yaşam için köyünden çıkmıştır.

“Artık ilk defa yalnızdım ve tek başıma bir şehirdeydim. Bir süre sokaklarda dolaştım. Akşam olmuştu. Bir sinemanın önünde durup afişlere bakıyordum. Birden biri bana bağırmaya başladı; ‘Afişlere bakmak yasak. Neden bakıyorsun’. Tokat yemiş ve şoktaydım. Ne olduğunu anlayamadım. Kıçıma tekmeyi koydu ve ‘s…. git’ dedi. Ben hem gidiyor, hem de düşünüyordum. Anlaşılan bir köylü çocuğu ve yalnız olduğumu anlamıştı. Ben de anlamıştım, çok çetin bir hayatın beklediğini beni…”

Ortaokula başlaması için bir veli bulması gerekiyordu. Bir tane bulur da. Kayıt sırasında okul müdürü velisine “Bir cam bile kırsa parasını sen ödeyeceksin” der. Bulunan veli kaçar gider. İkinci bir veli bulur. Kayıt sırasında Şerafettin’e “Din dersine girecek misin” diye sorarlar. “Hayır” der. Bunun üzerine ikinci veli karşı çıkar:

“Din dersine girmeyeceksen ben velin olmam.”

Mecburen din deslerine de girer.

Babası artık onunla ilgilenmiyordu. Çünkü hem onların feodal yapısında bir çatlak oluşturmuştu, hem de tarlada çalışacak bir işçilerini eksiltmişti. Salyangoz toplayarak, balık pazarında naylon satarak sağlıyordu okul harçlığını.

“Şehirde yalnızlığım devam ediyordu. Şehirli çocuklarla arkadaş olmaya çalışıyor ama bunu beceremiyordum. Hem çalışıyor, hem okula gidiyordum. Şehirde her yıl yapılan Atatürk koşusuna katılmaya karar verdim. Eğer bu yarışı birinci bitirirsem, dikkat çeker ve benim de arkadaşlarım olabilir, beni de aralarına alabilirlerdi. Büyük bir azimle koşuya hazırlanıyordum. Her gün koşuyordum, ayaklarım patlamıştı. Yarış günü geldi çattı. Çok heyacanlıydım. Bütün hayatım bu yarışa bağlıydı. Kazanmalıydım… Ve o yarışı birinci bitirdim. İlçede herkes beni tanıdı ve arkadaşlarım olmaya başladı. Herkes beni parmakla gösteriyordu; ‘İşte şu çocuk, işte şu sessiz çocuk, hani şu hiç konuşmayan çocuk var ya, sessiz, utangaç, altı aydır pantolonunu değiştirmeyen çocuk, işte o çocuk kazandı…’ Ve ben bunları duyuyordum. Büyük bir coşku içersindeydim ve artık bu şehirden taşmıştım. Sığmıyordum, gitmeliydim, gitmeliydim, gitmeliydim, gitmeliydim, gitmeliydim, gitme, gitme, git…”

Yapmacıksız şiirin izinde Saflığının peşine düşmüş; yapmacıksız, şiirin izini sürüyordu.

“Mısır’da Nil’de taşmalıyım
Rusya’da ölü güneşler toplamalıyım
Ölü sevdalar okşamalıyım
Tibet’te asi rüzgârlar taramalı saçlarımı
Paris’e gitmeliyim
Eyfel’den işemeliyim
Venedik’te gondol sefası sürmeliyim
Ve kıyılar bana uzak olmalı
Brezilya’da karnaval soytarısı
Nepal’de sokak satıcısı
Afrika’da ağzına kadar insan
Şili’de bir kayıkçı
Çok uzaklardan bir yerler çağırıyor beni
Bir yerelere gitmeliyim
Harita üstünden en kestirmeden”

Gitti de. Ama en fazla Ünye’den Çankırı Astsubay Hazırlama Okulu’na kadar gidebildi. Dört yıl sonra askeri liseyi astsubay olarak bitirdi. İlk tayini Erzurum’a çıktı. Topçuydu. Ama ruhuna aykırıydı askerlik. Oradan Kayseri Hava İndirme Tugayı’na gönderildi. Sürekli sürgün yiyordu. Sonunda 1990 yılının bir ilkbaharında kendisini Beytüşşebap’ta buldu. Yine sürgün yemişti. ‘Düşük yoğunluklu çatışma’nın en sıcak günleri yaşanıyordu doğuda, güneydoğuda…

‘Askerlik hastalığı’na yakalandı

“Kaçacağım ama kaçamıyorum. Niyetimde firar etmek var ama ya bizimkiler yakalayacak beni ya da PKK’nin eline düşeceğim. Ben burada sıyırdım. Hem kendime ‘Tanımadığım insanları niye öldüreyim’ diye soruyordum. Bu soru beni mahvetti. Yalnızlaşmıştım. Çevremdekilere uyum gösteremiyordum. ‘Bu adam bizim birliğimize yararlı olmuyor’ diye bir yazı yazdılar. Tayinim İstanbul’a çıktı. ‘Askerlik hastalığı’na yakalanmıştım. Çünkü askerlik benim ruhuma uygun değildi.”

Yeni görev yeri Hadımköy’deki Birinci Sınır Tugayı’ydı. Uyumsuzluğu sürüyordu. Biryandan kitap okuyor, diğer yandan şiirler yazıyordu. Hatta nöbetçi olduğu geceler koğuşu kaldırıp “Nasıl buldunuz” diye yeni yazdığı bir şiiri okuduğu bile oluyordu. Bir yandan da İstanbul’dan korkuyordu. Evden dışarı çıkmıyordu. Ancak İstanbul’a gelişinin ikinci yılına doğru Taksim’e çıkmıştı. Sinemacı bir arkadaşı vardı. Köylüsü. Mustafa Şimşek. O götürmüştü Taksim’e, Beyoğlu’na. Öykü yazmaya da teşvik ediyordu arkadaşı Şerafettin’i. İlk öyküsü ‘Pencere Gizleri’ni yazdı. Bununla 1994’de Orhan Murat Arıburnu Ödülü’nü aldı. Askerliği sürüyordu ama bir yandan yazıyor, diğer yandan Beyoğlu’nda şiir gecelerine katılıyordu.

“Çok kötü şiirler yazıyordum. Nereden biliyorsun, dersen, ben şiir okumaya çıkınca herkes konuşmaya başlıyordu. Şiir dinletilerinde bir molaydım sanki.”

Ancak bir gün dinlenmeyen bir şiirini okurken, ayaküstü başka bir şiir yazar, o anda okur.

“Öyle yaz yalnızı gibi
durduğuma bakmayın
ben sizi kandırıyorum,
oysa
anlayamadınız ben kendimleyim
kendime küstüğüm zaman
sizleri kandırıp, sizlerle oluyorum
kendimle barıştığım zaman
siz umurumda bile değilsiniz.”

Herkes susmuş Şerafettin’i dinliyordu ilk kez. O da içindeki şiiri keşfetmişti, sesini bulmuştu. Şerafettin öfkeliydi ve içindeki öfkeyi yazmalıydı.

Bu arada “İlki acaba tesadüf müydü?” diye bir kez daha katıldı Orhan Murat Arıburnu Ödülü’ne. Öyküsünün adı ‘Zambaklar Gece Ölür’dü ve 1995 ödülü de Şerafettin’e verilmişti. Bu arada ilk kitabı ‘Kendimleyim’de çıkmıştı.

Askerlik sürüyordu. Artık iflah olmayacağını anlayan üstleri onu birliğin kütüphanesine vermişlerdi. Geceleri Beyoğlu’ndaydı. Bütün maaşını iki haftada dağıtıyordu. Bir de psikiyatriden rapor almıştı ‘askerlik yapamaz’ diye. Ama daha sekiz yıllık astsubaydı ve malulen emekli olması için 10 yılını doldurması gerekiyordu. Sonunda doldurdu da. 1997’de ‘adi malul emekli’ oldu. Ama büyük bir boşluğa düşmüştü. Hiçbir şeyi önemsemiyordu. Ruhu dağılmıştı.

Sevişmeden geçip giden bir aşk Âşık da olmuştu. Sevgilisinin sevişme isteklerini hep atlatıyordu. Zannediyordu ki kadınlar sevişmeyi sevmiyorlar ve sırf erkekler istediği için sevişiyorlar. Eger sevişmezse sevgilisi kendinden ayrılmazdı.

Şerafettin’e göre bu ‘Uzun yıllar erkek yatılı okulda okumanın, biraz da kendisiyle baş başa kalmanın getirdiği bir eksiklik’ti. Sevgilisi bir gün çekip gitti. Oysa Şerafettin onunla hiç sevişmemişti ki…

Artık sürekli içiyor ve yazıyordu. İçi dökük ahşap bir evin küçük odasında üç yıldır yıkanmamış bir çarşafın altında uyuyamıyordu.

Çarşaf, evin her yanından kokuyordu. Uyumak için mutlaka içmeliydi.

Hayatının bu bölümünde, Şerafettin ile birlikte bir de taş, daha doğrusu ‘taşkafa taş’ yer alıyor sahnede:

“Her yanımdan dağılmış bir haldeydim. Duruşumu tamamen kaybetmiştim. Ağlama nöbetleri, öfke, kırılganlık karmakarışık bir durum. Birden karar verdim. Duruşunu hiç bozmayan bir şey bulmalıydım. Evet, evet buldum. Taşkafalı taş.”

Oyunun bu bölümünde “Yardım et bana” der Şerafettin, “Ben dağıldım, kendimi toparlayamıyorum. Duruşu kaybettim. Bana ne oldu böyle.”

Taş dile gelir.

“Önce neden hüzünler ve kırılganlıklar yaşadığını düşün. Bunu uzun uzun düşün. Bir, hüzün hayal kırıklıkları ve yanılgılardan ortaya çıkar. Peki sümsük herif hayal kırıklığı nereden çıkar?.. O da beklentilerden ortaya çıkar. Bu aşağı yukarı böyledir. Şimdi sana kendi duruşumun öğütlerini verdim. Kendini sadece sen ayağa kaldırabilirsin.”

Dağılmalarını toplar ve cebine koyar Şerafettin:

“Beni sınırlayan geleneksel ahlak, özgürlüğüm, kendi ahlakımın, kendi özgürlümün peşine düştüm. Ve çizdim sınırımı. Dışımdaki her şeyi… İyinin ve kötünün ötesine geçtim ve oradan baktım kendime…”

İyiden daha iyi olan kötü şeyler İyiyle kötü yer değiştirmişti. Her şey çok iyiyse ve insanlar bu kadar çok acı çekiyorsa bu işte bir hata var demekti. O zaman da çıkışı bulmuştu Şerafettin. İyiden daha iyi olan kötü şeyler vardı. Bunu sorguluyordu. Bir de “Şerafettin nasıl şair?” sorusuna birileri hep “Kötü şair” yanıtını veriyordu. Neden ‘Kötü Şair’ olmasındı ki? Bir de bir gün Metin Üstündağ ile karşılaşmıştı. Met-Üst “Kötü Şair olarak şiirlerini fotoğraflarınla yayınlar mısın” diye sormuştu. Böylece yıllarca Öküz dergisinde fotoğraflarıyla şiirlerini biriktirmişti Şerafettin. Şimdi de kendi yaşamöyküsünden ve şiirlerinden oluşan ‘Bir Kötü Şair Hikâyesi’ çıkmıştı ortaya bir tiyatro oyunu olarak.

Bu dizeler kulağınıza çalınabilir

Bugünlerde Şerafettin hem oyunun afişlerini yapıştırıyor her yere, hem biletlerini satıyor, hem de sahnede daha mükemmeli yakalamak için durmadan prova yapıyor. Eğer bir gün yolunuz İmam Adnan Sokağı’ndaki Düşün Sahnesi’ne düşerse bir köşe başından seslenen, yaşamında kesinkes özgürlüğü ve şiiri seçmiş bir ‘Kötü Şair’in dizeleri kulağınıza çalınabilir:

“Ulan gökyüzü
Seni
Bir mermide alırdım aşağıya
Lakin yapamam
Komşularım uykuda.”

Related Posts

• 

  Mahmut Şengül

• 

  Ahmet AKÇAY

• 

  O DA BİR ASSUBAY’DI

• 

  Hasan Bora USLUER

• 

  Hasip SARIGÖZ